Cách tính margin chứng khoán
Hầu hết mọi nhà đầu tư đều bị cám dỗ bởi ý tưởng đẩy nhanh lợi nhuận của họ.
Đầu tư là cách xây dựng sự giàu có đáng kể trong một thời gian dài và đó là một cách làm tương đối ít rủi ro.
Margin là gì?
Đối với các nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro nhiều hơn, họ dùng thêm đòn bẩy để phóng đại lợi nhuận tiềm năng của mình. Một trong những cách phổ biến nhất để làm điều này là margin (giao dịch ký quỹ).
Sử dụng Margin cũng giống như việc bạn mua nhà 3 tỷ đồng, nhưng chỉ có 1 tỷ đồng. Bạn sẽ được hỗ trợ vay tiền để thanh toán. Do vậy, chỉ với 1 tỷ đồng bạn có thể sở hữu căn nhà 3 tỷ đồng.
Điểm hấp dẫn chính của đầu tư ký quỹ là nó làm tăng sức mua của bạn bằng cách cho phép bạn sử dụng tiền của người khác. Tuy nhiên, nó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn vì mua ký quỹ làm tăng tác động của thua lỗ.
Hãy liên tưởng việc đầu tư bằng margin với một trong những trò chơi yêu thích của lũ trẻ.
Ví dụ, một đứa trẻ 10 tuổi tập tành kinh doanh.
Cha mẹ của nó 200 ngàn để mở một quầy bán nước chanh. Cậu bé đã bán hàng rất chạy. Cậu dự trù biến 200 ngàn tiền vốn thành 300 ngàn. Nghĩa là 1 đồng thành 1,5 đồng.
Tuy vậy, cậu cũng đã nhận thấy mùa hè đang trở nên nóng hơn. Cậu nghĩ bụng trời nóng là cơ hội tuyệt vời để bán thêm nhiều nước chanh hơn nữa. Cậu muốn mở thêm 1 gian hàng nữa cho mình.
Khi bàn ý tưởng này với gia đình để vay thêm tiền thì không ai thèm nghe cậu, kể cả cha mẹ của cậu bé. Ai cũng nghĩ đây chỉ là trò chơi con nít.
Cậu bé bèn đánh liều sang hỏi vay 200 ngàn từ nhà hàng xóm có một chú chó rất hung dữ. Và thật may mắn khi người hàng xóm này đã cho cậu vay 200 ngàn để kinh doanh.
KỊCH BẢN A
Giả sử mọi thứ diễn ra rất tốt đẹp. Trời nắng nóng oi bức rất khó chịu. Mọi người đi đường đều ghé qua quán của cậu để mua một ly nước chanh mát lạnh.
Sau khi vay mượn, cậu có vốn là 400 ngàn và thu được 600 ngàn. Lúc này, trả lại người hàng xóm tốt bụng 200 ngàn và cậu bé bỏ túi 400 ngàn (200 ngàn tiền vốn ban đầu + 200 ngàn tiền lời).
Việc vay mượn đã giúp cậu tăng gấp đôi lợi nhuận (100 ngàn so với 200 ngàn).
KỊCH BẢN B
Tuy nhiên, đời không bao giờ cũng có kết thúc có hậu như chuyện cổ tích, ngay cả đối với đứa trẻ 10 tuổi.
Việc buôn bán có thể gặp những khó khăn. Có thể có nhiều đứa bé khác cũng bắt chước bán nước chanh nên số lượng khách hàng của cậu bé 10 tuổi giảm mạnh, hay khách hàng chọn những cây kem nhiều hương vị thay vì thứ nước chanh tẻ nhạt…
200 ngàn tiền vốn ban đầu, cậu bé chỉ thu về 100 ngàn. Vậy 400 ngàn thì cậu chỉ nhận được 200 ngàn.
Điều này có nghĩa cậu bé tội nghiệp chỉ còn lại 200 ngàn và phải trả cho người hàng xóm. Sau khi trả nợ thì cậu trắng tay.
Giao dịch ký quỹ, giống như một con dao hai lưỡi. Phóng đại sự thành công và nhấn chìm những kẻ thất bại.
Phillip Carret từng nhận xét một cách thận trọng: “Tôi có một cuộc gọi ký quỹ vào năm 1924 và tôi đã thề rằng tôi sẽ không bao giờ mua ký quỹ nữa”.
Ví dụ về vay margin trong đầu tư chứng khoán.
Giả sử có một công ty bạn muốn đầu tư với giá 100 ngàn/mỗi cổ phiếu. Bạn có 20 triệu trong tài khoản môi giới của mình. Bạn sẽ mua được 200 cổ phiếu.
Tuy nhiên, bạn muốn mua thêm 100 cổ phiếu, nghĩa là mua 300 cổ phiếu. Bạn vay thêm 10 triệu từ công ty môi giới chứng khoán.
Điều này có nghĩa là bạn đã tăng sức mua của mình lên thêm hơn 33%. Trong vòng 1 năm, giá cổ phiếu của công ty này tăng lên mức 150 ngàn/cổ phiếu.
Điều này có nghĩa là khoản đầu tư ban đầu 30 triệu của bạn đã tăng lên 45 triệu. Quả là những ngày hạnh phúc!
Tất nhiên, bạn vẫn cần phải trả lại 10 triệu đã vay cộng với lãi suất cho công ty môi giới. Giả sử, lãi vay margin là 10%/ năm.
Lợi nhuận thu được sau khi đã trả margin là: 45-30-1 = 14 triệu.
Nếu không vay margin thì lợi nhuận bạn đạt được là: (0.15*200)-20= 10 triệu.
Vậy là bạn đã kiếm được lợi nhuận 14 triệu khi vay margin so với 10 triệu nếu không vay margin.
Tuy nhiên, cổ phiếu cũng có thể bị rớt giá. Giá cổ phiếu giảm một nửa – xuống còn 50 ngàn/ cổ phiếu.
300 cổ phiếu sẽ chỉ ứng với 15 triệu.
Đừng quên rằng bạn vẫn nợ khoản vay margin. Bạn phải trả lại toàn bộ 10 triệu cộng thêm lãi suất 10%/ năm.
Nghĩa là trên thực tế, bạn chỉ còn lại 4 triệu đồng trong tài khoản chứng khoán- một khoản lỗ khủng khiếp.
Nếu phải trải qua sự sụt giảm tương tự khi đầu tư 20 triệu của chính mình mà không vay margin, số tiền bạn còn đến cuối năm là 10 triệu. Một kết quả không quá tuyệt vời nhưng cũng không quá tệ như khi vay margin.
Cách tính margin chứng khoán
Lãi vay margin rất khác nhau. Tùy theo từng thời điểm, công ty môi giới chứng khoán, mua mã ưu đãi hay không ưu đãi, khách hàng phổ thông hay khách hàng được ưu tiên, trả đúng hạn hay nợ quá hạn …
Số tiền nhà đầu tư được vay tuỳ vào số cổ phiếu mà nhà đầu tư đang nắm giữ, tùy vào từng thời điểm, vào công ty chứng khoán tỷ lệ đòn bẩy do đó cũng khác nhau.
Ví dụ nếu nhà đầu tư đang có tài sản là 100 triệu (cả cổ phiếu và tiền), công ty chứng khoán cho phép nhà đầu tư mua đến 150 triệu, như vậy tỉ lệ đòn bẩy là 1:1.5.
Nếu công ty chứng khoán cho phép nhà đầu tư mua đến 200 triệu, thì tỉ lệ đòn bẩy là 1:2 và nếu công ty chứng khoán cho phép nhà đầu tư mua đến 300 triệu, như vậy nhà đầu tư có được tỉ lệ đòn bẩy là 1:3.
Với những cổ phiếu tốt nhất trên thị trường hiện giờ thì ủy ban chứng khoán nhà nước cũng chỉ cho phép công ty chứng khoán cho nhà đầu tư vay với tỉ lệ 50%, tức là nhà đầu tư có thể sử dụng tỉ lệ đòn bảy tối đa là 1:2.
Tuy nhiên, một số công ty chứng khoán có thể lách luật cho phép nhà đầu tư sử dụng tỉ lệ đòn bảy cao hơn lên đến 1:3, thậm chí 1:4 khi nhà đầu tư mua những cổ phiếu tốt mà công ty chứng khoán có thể kiểm soát được rủi ro.
Lãi vay margin được tính bằng số ngày vay thực tế của khách hàng nhân với lãi suất vay (%/ ngày) theo quy định của các công ty chứng khoán.
Trung bình lãi vay margin khoảng 9%-15%/ năm. Nghĩa là nhà đầu tư nếu chỉ có lợi nhuận trung bình 15%/ năm thì chỉ vừa đủ trả lãi vay, chứ chưa nói gì đến là đầu tư thua lỗ.
Rủi ro khi dùng margin
Rủi ro từ biến động giá cổ phiếu
Các tác động từ thị trường chung, chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp, rủi ro ngành… sẽ khiến giá cổ phiếu tăng và giảm rất khó dự đoán.
Trường hợp giá cổ phiếu tăng nhà đầu tư sẽ có nhiều lợi nhuận. Tuy nhiên, giá theo chiều ngược lại nhà đầu tư sẽ thua lỗ nhiều hơn so với không sử dụng margin.
Bị động trong giao dịch
Tỷ lệ vay margin được quyết định bởi công ty chứng khoán.
Khi giá cổ phiếu giảm đến một mức độ nào đó, nhà đầu tư sẽ bị call Margin.
Call margin là gì?
Call margin xảy ra khi giá cổ phiếu giảm gần dưới ngưỡng an toàn so với tài sản đảm bảo của nhà đầu tư, công ty chứng khoán sẽ yêu cầu nhà đầu tư nộp thêm tiền hoặc bán bớt chứng khoán tỷ lệ vay margin ở ngưỡng an toàn.
Trường hợp có nhiều người chơi sử dụng margin, cùng bán ra cổ phiếu sẽ khiến giá giảm, dẫn đến thiệt hại tài chính kép.
Sự khác biệt giữa giao dịch ký quỹ và bán khống là gì?
Có một số điểm tương đồng giữa giao dịch ký quỹ và bán khống. Bởi vì cả hai đều là những giao dịch mang tính rủi ro.
Bán khống có nghĩa là mượn cổ phiếu từ công ty môi giới và bán đi. Sau đó chờ cổ phiếu hạ giá thấp hơn sẽ mua và trả lại cho công ty môi giới.
Chiến lược bán khống tỏ ra hiệu quả khi giá cổ phiếu giảm, và phản tác dụng khi giá cổ phiếu tăng. Theo lý thuyết thì khoản lỗ khi bán khống là không giới hạn.
Với giao dịch vay margin, bạn chỉ có nguy cơ mất những gì bạn đã đầu tư và đã vay.
Giống như giao dịch vay margin, bán khống thường chỉ thành công với những nhà đầu tư nhiều kinh nghiệm và nhận thức đầy đủ về rủi ro mà họ có thể phải gánh chịu.
Ngay cả khi đó, những nhà đầu tư muốn sử dụng vay margin hay bán khống cũng nên cẩn thận giới hạn tổng thiệt hại nếu thị trường chống lại họ. Đảm bảo khoản thua lỗ không gây nhiều xáo trộn với tài chính và cuộc sống của mình.
Tổng kết
Vay margin để đầu tư là một hình thức giao dịch vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nó có thể biến những giao dịch mua cổ phiếu blue-chip an toàn nhất thành những trò chơi rủi ro cao.
Tác giả: ThảoThảo Bácsĩ